Tamamdır, işte Bilgisayarlı Tomografi hakkında kapsamlı bir makale (Wikipedia tarzında) ve markdown formatında:
# Bilgisayarlı Tomografi (BT)
**Bilgisayarlı Tomografi (BT)**, vücudun iç organlarının ve dokularının kesitsel görüntülerini oluşturmak için X-ışınlarını kullanan bir [tıbbi görüntüleme](https://www.nedemek.page/kavramlar/tıbbi%20görüntüleme) tekniğidir. BT taramaları, [röntgen](https://www.nedemek.page/kavramlar/röntgen) filmlerine göre daha ayrıntılı görüntüler sağlar ve doktorların hastalıkları ve yaralanmaları teşhis etmelerine yardımcı olur. BT, "computerized axial tomography" teriminin kısaltmasıdır, ancak günümüzde kullanılan modern BT cihazları sarmal (helisel) tarama teknolojisini kullandığından, "aksiyal" terimi artık her zaman geçerli değildir.
## Tarihçe
* **1963:** [Allan MacLeod Cormack](https://www.nedemek.page/kavramlar/Allan%20MacLeod%20Cormack) bağımsız olarak BT'nin teorik temellerini geliştirdi.
* **1972:** [Godfrey Hounsfield](https://www.nedemek.page/kavramlar/Godfrey%20Hounsfield) ilk ticari BT tarayıcısını geliştirdi ve ilk insan BT taraması yapıldı.
* **1979:** Cormack ve Hounsfield, BT'nin geliştirilmesindeki çalışmaları nedeniyle [Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü](https://www.nedemek.page/kavramlar/Nobel%20Fizyoloji%20veya%20Tıp%20Ödülü)'nü paylaştılar.
* **Günümüzde:** BT teknolojisi, daha hızlı tarama süreleri, daha düşük radyasyon dozları ve daha yüksek çözünürlüklü görüntüler sunan çok dedektörlü BT (ÇDBT) gibi gelişmelerle önemli ölçüde gelişmiştir.
## Nasıl Çalışır?
BT taraması sırasında, hasta, bir [BT tarayıcısı](https://www.nedemek.page/kavramlar/BT%20tarayıcısı) adı verilen büyük, donut şeklindeki bir cihazın içine yerleştirilmiş bir masaya yatırılır. X-ışını tüpü ve dedektörler, hastanın etrafında dairesel bir hareketle dönerken, farklı açılardan X-ışınları gönderir ve vücuttan geçen X-ışınlarının miktarını ölçer. Bu veriler, bir bilgisayar tarafından işlenerek vücudun kesitsel görüntüleri (dilimleri) oluşturulur. Bu kesitler daha sonra üç boyutlu (3D) görüntüler oluşturmak için bir araya getirilebilir.
## Kullanım Alanları
BT taramaları, çeşitli tıbbi durumların teşhisinde ve tedavisinde kullanılır:
* **Kanser teşhisi ve takibi:** [Tümörlerin](https://www.nedemek.page/kavramlar/tümörler) saptanması, boyutu ve yayılımının belirlenmesi.
* **Kardiyovasküler hastalıklar:** [Koroner arter hastalığı](https://www.nedemek.page/kavramlar/Koroner%20arter%20hastalığı)'nın teşhisi (BT anjiyografi).
* **Travma:** İç kanama, kırıklar ve diğer yaralanmaların tespiti.
* **Enfeksiyonlar:** [Apse](https://www.nedemek.page/kavramlar/Apse) ve diğer enfeksiyonların belirlenmesi.
* **Nörolojik hastalıklar:** [İnme](https://www.nedemek.page/kavramlar/İnme), [beyin tümörleri](https://www.nedemek.page/kavramlar/beyin%20tümörleri) ve diğer beyin anormalliklerinin teşhisi.
* **Kemik hastalıkları:** [Osteoporoz](https://www.nedemek.page/kavramlar/Osteoporoz) ve diğer kemik problemlerinin değerlendirilmesi.
## Kontrast Madde
Bazı BT taramaları, görüntülerin netliğini artırmak için [kontrast madde](https://www.nedemek.page/kavramlar/kontrast%20madde) kullanımını gerektirir. Kontrast madde, damar yoluyla enjekte edilebilir, ağızdan içilebilir veya rektal yolla verilebilir. Kontrast madde, belirli dokuları veya kan damarlarını daha görünür hale getirerek doktorların anormallikleri daha kolay tespit etmelerine yardımcı olur.
## Riskler ve Yan Etkiler
BT taramaları genellikle güvenli bir prosedür olarak kabul edilir, ancak bazı riskleri ve yan etkileri vardır:
* **Radyasyon:** BT taramaları, [iyonlaştırıcı radyasyon](https://www.nedemek.page/kavramlar/iyonlaştırıcı%20radyasyon) kullanır ve bu da kanser riskini hafifçe artırabilir. Ancak, modern BT cihazları radyasyon dozunu mümkün olduğunca düşük tutmak için tasarlanmıştır ve BT taramalarının faydaları genellikle risklerden daha ağır basar.
* **Kontrast madde reaksiyonları:** Kontrast madde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu reaksiyonlar hafif (kaşıntı, kızarıklık) veya şiddetli (nefes darlığı, [anafilaksi](https://www.nedemek.page/kavramlar/anafilaksi)) olabilir.
* **Böbrek sorunları:** Kontrast madde, özellikle önceden böbrek sorunları olan kişilerde [böbrek yetmezliği](https://www.nedemek.page/kavramlar/böbrek%20yetmezliği) riskini artırabilir.
## Hazırlık
BT taramasına hazırlanmak için hastaların genellikle belirli talimatları izlemeleri gerekir. Bu talimatlar şunları içerebilir:
* Taramadan önce belirli bir süre yemek yememek veya içmemek.
* Bazı ilaçları almayı bırakmak.
* Metal takı ve diğer nesneleri çıkarmak.
* Hamilelik veya olası hamilelik durumunu doktora bildirmek.
## Sonuç
BT taramaları, çeşitli tıbbi durumların teşhisinde ve tedavisinde önemli bir rol oynayan değerli bir tıbbi görüntüleme tekniğidir. BT teknolojisi sürekli olarak gelişmekte ve daha hızlı, daha güvenli ve daha ayrıntılı görüntüler sunmaktadır.
## Ayrıca Bakınız
* [Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)](https://www.nedemek.page/kavramlar/Manyetik%20Rezonans%20Görüntüleme%20(MRG))
* [Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)](https://www.nedemek.page/kavramlar/Pozitron%20Emisyon%20Tomografisi%20(PET))
* [Ultrason](https://www.nedemek.page/kavramlar/Ultrason)
## Referanslar
*(Buraya kaynaklar eklenebilir)*
Bu makale, Bilgisayarlı Tomografi hakkında temel bilgileri kapsamaktadır. Daha ayrıntılı bilgi edinmek için yukarıda verilen bağlantıları takip edebilir veya tıbbi literatürü inceleyebilirsiniz.